“پان پراگ ” يك نوع ماده مخدر صناعي است كه عوامل سودجو آن را با عنوان خوشبوكننده دهان و یا با نام‌هاي “راجا” ، “تايتانيك”،”پان عربي” ، “ويتامين” ، “ملوان زبل” ،”پان اسفناج” “گوتكا” ،”ناس خارجي” و “پان پاكستان” به جوانان و نوجوانان مي‌فروشند. پان پراگ، ماده مخدري است كه جديدا در غالب آدامس وارد ايران شده است.
پان پراگ، راجا، تايتانيك، ناس خارجي، پان پاكستان، پان عربي، ويتامين، ملوان زبل، پان اسفناج وگوتكا.
هنوز داستان مصيبت و بدبختي‌هاي اكستازي كه هزاران معتاد مفنگي روي دست خانواده‌ها گذاشت، به آخر نرسيده بود كه چند ماه قبل، سر و كله يك مخدر توهم زاي ديگر در بازار ايران و خصوصا در مناطق شرقي پيدا شد؛ مخدري كه اين بار در بسته‌هاي شكيل با عكس‌هاي هنرپيشه‌هاي خوش‌تيپ هندي و پاكستاني بهعنوان آدامس، پاستيل و پودرهايي با طعم نعنا و خوشبوكننده دهان وارد شده است.
اين آدامس‌هاي مخدر را خيلي راحت مي‌شود مثل سيگار از مغازه‌ها خريد؛ به طوري كه خانواده‌هايي كه تفاوت اكس و استامينوفن را از هم نمي‌فهميدند، عمرا بفهمند آدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي پان چيست و تا به خودشان بيايند، آنچه نبايد بشود، اتفاق مي‌افتد.
خطر اساسي اين است كه اين بار طعمه‌ها، بچه‌هاي خردسالي هستند كه 2 آدامس بادكنكي را به‌زور مي‌چپانند توي دهانشان و آن را تق و تق مي‌تركانند. لطفا يكي اين آژير خطر را به صدا دربياورد.
اكس، قرص شادی، فراری، میتسوبیشی، گشنیز، happy، صلیب، تویوتا، سان، يا - با( Ya-ba) ، ع،Speed،عشق و آتش و...؛ سر و كله اكس و تركيبات آمفتامين كه توي بساط موادفروش‌هاي شمال شهري ايران پيدا شد، هيچ آژير خطري به صدا درنيامد. اكس با همه مخدرهاي ديگر تفاوتي از زمين تا آسمان داشت؛ قرصي در بسته‌هاي شيك و خوشرنگ با اسامي توپ... قرص‌هايي كه بين جوان‌ها پخش شده و آدم را خفن مي‌برد به هپروت؛ منقل و دود و بوي گند و كثافت هم نداشت، بنابراين لابد مثل ترياك، هروئين، كوكائين و... ترسناك نبود.
اما تفاوت اساسي آن با مواد مخدر ديگر، اين بود كه خانواده‌ها نمي‌توانستند آن را از استامينوفن كدئين يا قرص ضد اسهال تشخيص بدهند.
اين‌طوري بود كه تا خانواده‌ها و مسئولان به خودشان بجنبند، سيل اكستازي همه جا را فرا گرفت؛ سيلي كه حتي بسياري از نوجوانان كم‌سن‌و‌سال را هم غرق كرد. البته اين قرص‌هاي عجيب و خوشرنگ مواد جديدي نبودند، همان MDMAها بودند كه شركت مرک (MERCK) آلمان در سال 1912، آنها را براي درمان بيماران رواني ساخته بود ولي 40سال بعد در آمريكا مهر ممنوعيت خورده بودند و حالا پس از نيم‌قرن، دوباره مثل اژدهايي از خواب بيدار شده و در بسته‌بندي‌هاي شيك در مراسم پايكوبي جوان‌ها سر و كله‌شان پيدا شده بود؛ قرصي ويرانگر كه پله‌اي بود براي مصرف مخدرهاي سنگين‌تر...
پان، همان ناس خودمانيآدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي پان پراگ - اگرچه اين بار با اسم قلمبه سلمبه‌اي وارد شده‌اند - تركيبي شبيه همان مخدر ناس دارند؛ مخدر كثيفي كه مرزنشينان شرق ايران و خراساني‌ها و ساكنان قسمت‌هايي از آذربايجان، آن را - كه از افغانستان، پاكستان و هند وارد مي‌شود - خيلي خوب مي‌شناسند؛ دوست صميمي تف و دندان‌هاي كثيف و جرم گرفته...
ناس يكي از كثيف‌ترين و تهوع‌آورترين موادي است كه در دسته مخدرهاي توهم‌زا قرار مي‌گيرد و اگرچه پليس كشورهاي مختلف آن را مخدري مانند سيگار محسوب مي‌كند و داشتن آن جرم محسوب نمي‌شود اما اين ماده به خاطر نوع استفاده آن، مواد سازنده‌اش و نوع مصرف‌كنندگان‌اش، در ايران يكي از مفلوك‌ترين و تو سري‌خورده‌ترين مخدرها به‌حساب مي‌آيد.
اين ماده كه تا همين چند سال قبل در بسته‌هاي پلاستيكي درب و داغان - شبيه حنا - وارد ايران مي‌شد، از برگ درختي به نام بتل به دست مي‌آيد كه در اندونزي، مالزي، فيليپين، چين، تايوان، كامبوج، ويتنام، لائوس، هند و پاكستان مىروید. برگ‌هاى آن را اگر تازه باشد میجوند ولي معمول‌ترين شيوه مصرف آن استفاده از خشك كرده آن است.
برگ‌هاي خشك شده درخت بتل را مي‌كوبند، سپس آن را با كمي آشغال مثل خاك سيگار و آهك قاتي كرده و با انگشت مي‌چپانند زير لثه، بعد از چند دقيقه مكيدن هم با يك تف غليظ پرت مي‌كنند بيرون؛ فلچ... حالتان به هم خورد؟
پان پراگ، كلاغي كه قناري شدپان (paan) يا پان پراگ كه چند وقتي است آدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي آن از مرزهاي شرقي كشور وارد شده و با قيمتي بين 50 تا 300 تا تك‌توماني به‌فروش مي‌رسد، در اصل از فك و فاميل‌هاي همان ناس كثيف است كه لباس خوش‌تيپي به تنش كرده‌اند و او را جزو خوشبوكننده‌هاي دهان به‌حساب آورده‌اند.
براي تهيه آدامس‌ها و پاستيل‌هاي پان، دانه‌هاي قرمز و درشت درخت بتل را در برگ درخت پيچيده و تنباكو، آهك، خاكستر، ادويه‌جات معطر، ساخارين و مقدار زيادي اسانس و افزودني‌هاي غيرمجاز را مي‌چپانند توي اين مخلوط و مي‌شود پان پراگ.
البته تحقيقاتي كه روي آدامس‌ها و خوشبوكننده‌هاي دهان پان در سيستان و بلوچستان انجام شده، نشان مي‌دهد در 11نوع از آنها مقداري هم مواد مخدر ديگر اضافه شده تا طرف را حسابي بگيرد. خب، دروغ نباشد در برخي از نمونه‌ها هم البته ارسنيك، كربنات منيزيم و سرب مشاهده شده است؛ آدامسي با تركيبات جادويي...
خوشبوكننده‌اي براي مردن لثه‌هادليلي كه مصرف‌كنندگان پان را به سمت آن مي‌كشد، احساس گرمي، سرخوشي موقت، سبكي سر، گيجي و شادي كاذبي است كه پس از مصرف آن دست مي‌دهد. اما اين ماده توهم زا، آن‌قدر ويران‌كننده است كه مضراتش را نمي‌شود شمرد.
پان پراگ كه حالا به صورت آدامس (جويدني) و پاستيل (مكيدني) وارد كشور مي‌شود، بدجوري پدر لثه‌ها را درمي‌آورد، چرا كه نيكوتين آن به‌سرعت از طريق مخاط دهان جذب شده و باعث بدرنگي دندان‌ها مي‌شود.
علاوه بر آن، مصرف اين ماده، زمينه‌ساز بروز سرطان‌هاي دهان، حنجره و لثه مي‌شود. آمارها نشان مي‌دهد كشور هندوستان به دليل مصرف زياد مردم آن از اين ماده، مقام دوم سرطان دهان را در دنيا دارد.
اما اين تمام ماجرا نيست؛ پان پراگ علاوه بر اينها، بدجوري دستگاه تنفسي و قلب و عروق مصرف‌كننده را آسفالت مي‌كند و با جذب شدن توسط بزاق دهان، دخل سلول‌هاي مغزي فرد را هم مي‌آورد.
علاوه بر اين، با توجه به اينكه ناس و پان پراگ بزاق دهان را مثل سيل راه مي‌اندازند، تمايل مصرف‌كننده را هم به تخليه اين ترشحات يا همان تف كردن تحريك مي‌كنند.
به اين ترتيب مصرف‌كننده فرت و فرت تف مي‌كند كه با اين كار، علاوه بر لكه‌هاي كثيف كه در خيابان‌هاي مناطق فقيرنشين پاكستان و هند سانت به سانت ديده مي‌شود، بيماري‌هاي عفوني مثل سل و هپاتيت به‌سرعت گسترش مي‌يابند.
بدو، بدو كيلو دو زاراكستازي با همه بدي‌هايش يك حسن داشت، آن هم اينكه وقتي اولين بار وارد كشور شد، آن‌قدر گران بود كه هر كسي نمي‌توانست بخردش؛ اما آدامس‌هاي پان پراگ مواد كثيفي هستند كه قيمت بهترين نوعشان هم به اندازه يك آب‌نبات چوبي نيست؛ 50 تا 300 تومان.علاوه بر اين، با توجه به اينكه قاچاقچيان آن را بهعنوان خوشبوكننده دهان يا آدامس و پاستيل خوشمزه وارد مرزهاي شرقي كشور كرده‌اند، خيلي راحت مي‌شود آن را ازدستفروشي‌ها و حتي دكه‌هاي روزنامه فروشي آن مناطق خريد. بنابراين خودتان ميزان خطر آن را حدس بزنيد.
مرحله بعدي لطفااگرچه پان پراگ خودش بدجوري اوضاع دهان و دندان و مغز را به‌هم مي‌ريزد اما مهم‌ترين هراسي كه از اين ماده وجود دارد، وابستگي‌اي است كه اين ماده به مخدرهاي سنگين‌تر و قوي‌تر ايجاد مي‌كند.پان همان كاري را مي‌كند كه اكس يا حتي سيگار دارند انجام مي‌دهند؛ معرفي مصرف‌كننده به دنياي مخدرهاي قوي‌تر اما ميليون‌ها بار وحشتناك‌تر.
دليلش هم اين است كه اگر اكس و سيگار از دوران جواني و نوجواني افراد را آلوده مي‌كنند، پان‌پراگ كه به عنوان خوشبوكننده دهان يا آدامس با طعم نعنا وارد بازار شده، حتي كودكان دبستاني و خردسال را هم به حفره بزرگ اعتياد مي‌كشاند و آنها را به سمت وابستگي و اعتياد به مواد مخدر قوي‌تر راهنمايي مي‌كند.
مخدر پاكستاني«پان» (paan) يا «پان پراگ» يكي از مواد پرمصرف رايج در پاكستان- در كنار چاآليا (chaalia)، گوتكا (gutkha) و نيسوار (niswar) است. شيوع مصرف اين محصولات جويدني- به‌ويژه چاآليا و گوتكا- در بين جوانان پاكستاني به‌سرعت رو به افزايش است. اين ماده در فرهنگ و سنت مردم هند بهعنوان يك ماده خوشبوكننده و تميزكننده دندان‌ها استفاده مي‌شود.
استفاده از پان، ريشه در فرهنگ هندي دارد. هندي‌ها معمولا اين ماده را به عنوان نشانه‌اي از مهمان‌نوازي براي مهمانان خود مي‌آورند.
علاوه بر اين، به دانه درخت بتل در زبان اردو، سوپاري (supari) يا چاآليا نيز گفته مي‌شود كه در مواردي توزيع پان‌پراگ با اين اسامي نيز صورت مي‌گيرد.
چهارمين روانگردان جهانپان كه در كشورهاي اندونزي، مالزي، فيليپين، چين، تايوان، كامبوج، ويتنام، لائوس، هند و پاكستان قرن‌هاست به عنوان يك ماده نشئگي‌آور و در عين حال خوشبوكننده دهان مصرف مي‌شود، چهارمين ماده پرمصرف جهان بعد از تنباكو، الكل و كافئين است كه حداقل 10درصد جمعيت دنيا در كشورهاي آسياي جنوب شرقي- به‌ويژه هند و پاكستان- اين ماده را مصرف مي‌كنند.
تحقيقات صورت گرفته در هند، پاكستان و نپال نشان مي‌دهد كه در حال حاضر بين 20 تا 40درصد از جمعيت جوان اين كشورها از اين مواد استفاده مي‌كنند.
تحقيقي كه از سوي يك مركز تحقيقاتي در دانشگاه پزشكي كراچي صورت گرفت، نشان داد كه 40درصد از جمعيت كراچي، حداقل يك بار يكي از محصولات جويدني درخت بتل را مصرف كرده‌اند.
جانشين دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر روز جمعه نسبت به شيوع مصرف ماده مخدر جديدي به نام “پان پراگ” در ميان جوانان و نوجوانان كشور هشدار داد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،“محمد رضا جهاني” در يك نشست خبري گفت:پان پراگ يك نوع ماده مخدر صناعي است كه عوامل سودجو آن را با عنوان خوشبوكننده دهان به جوانان و نوجوانان مي‌فروشند.
وي افزود: در بعضي استان‌هاي كشور به خصوص استان‌هاي شرقي مصرف ماده صناعي پان پراگ در بين نوجوانان و جوانان با تبليغات كاذب و با نام‌هاي “راجا” ، “تايتانيك”،”پان عربي” ، “ويتامين” ، “ملوان زبل” ،”پان اسفناج” “گوتكا” ،”ناس خارجي” و “پان پاكستان” شيوع يافته است.
او گفت:اين مواد با نام‌هاي ، پان( ،(PAANچاليا (،(CHAALIAگوتكا((GUTKHA نيسوار ( (NISWARدر پاكستان ، اندونزي ، مالزي ، فيليپين ، چين ، تايوان ، كامبوج ، ويتنام ، لائوس و هند توليد مي‌شود.
جهاني افزود:محتويات پان پراگ تركيبي از تنباكو، آهك ،خاكستر، ادويه‌هاي معطر ، ساخارين و اسانس‌ها و افزودني‌هاي غير مجاز است.
وي با اشاره به اينكه در اين مواد از طعم‌هايي مانند نعناع استفاده مي شود، گفت: تركيباتي همچون آرسنيك ، كربنات ، منيزيم و سرب نيز در اين مواد مشاهده شده است.
جهاني اظهار داشت:پان پراك‌ها در اشكالي مانند پودر، آدامس و پاستيل توزيع شده و به صورت مكيدني و يا جويدني استفاده مي‌شود.
جانشين دبير كل ستاد مبارزه با مواد مخدر، مركز تهيه اين مواد را پاكستان اعلام كرد و افزود: استفاده از اين مواد در پاكستان يك عادت رايج طبيعي و فرهنگي است و ميزان استفاده از آن به ميزان زيادي روبه افزايش است.
وي به نام درخت “آركا كيتچيو” ( ( ARECA CATECHUو مصرف دانه آن كه سبب قرمزي رنگ دهان مي‌شود، اشاره كرد و گفت: اين دانه در برگ درختي به نام ” بتل ” ( ( BETELپيچيده شده و با افزودن مقداري هيدروكسيد كلسيم ، تنباكو و مواد افزودني به آن ماده مخدر پان ساخته مي‌شود.
جهاني توضيح داد : چون برگ اين درخت گرانبها است ، سود جويان و توزيع كنندگان از خاكستر و مواد تقلبي به جاي برگ درخت استفاده مي‌كنند.
وي همچنين به توليد گوتكا نيز اشاره كرد و گفت: با جوشاندن موادي كه در توليد پان به كار برده مي‌شود و پيچاندن عصاره آن در برگ درختي به نام “وين” ( ، (VINگوتكا ساخته مي‌شود.
جانشين دبير كل ستاد مبارزه با مواد مخدر به عوارض جسمي رواني ناشي از مصرف اين نوع از انواع مواد مخدر اشاره كرد و گفت: نيكوتين موجود در تنباكو اين مواد سبب زردي رنگ دندان‌ها و ايجاد آسيب جدي به سلول‌هاي مغز مي شود.
جهاني ، سرطان دهان ، حنجره ، لثه و ايجاد عارضه در دستگاه تنفسي و قلب و عروق را نيز از ديگر عوارض مصرف اين مواد دانست.
وي گفت:با مصرف اين مواد، بزاق دهان افزايش يافته و خروج مكرر آب دهان مصرف‌كننده ، سبب ايجاد بيماري‌هاي عفوني مانند سل و هپاتيت مي‌شود.
جهاني از دست دادن تعادل رفتاري و حركتي ، سبكي‌سر ، گيجي و شادي كاذب و تشنگي را از ديگر عوارض مصرف اين مواد ذكر كرد.
وي، ايجاد دلبستگي و اعتياد را مهم‌ترين عارضه مصرف اين مواد مخدر صناعي دانست و تاكيد كرد:بر اساس بررسي‌هاي به عمل آمده از ۱۱نوع پان‌هاي موجود در سطح استان سيستان و بلوچستان ، شش نوع آن حامل مواد مخدر افيوني بوده است.
جهاني گفت:مبادي ورود اين مواد به كشور از طريق كشورهاي افغانستان و پاكستان بوده و قيمت آن بين ۵۰۰تا ۳۰۰۰ريال در نوسان است.
جانشين دبير كل ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنين در اين نشست خبري به آمپول‌هاي نورجيزك ( (NORGEZICكه به عنوان آمپول‌هاي ترك مواد مخدر و شل كننده عضلات وارد كشور شده‌اند ،اشاره كرد و گفت : اين آمپول‌ها در اشكال ويال ( VIAL)وارد شده و حاوي نورجيزك ، كورتن و مورفين هستند.
وي افزود:افراد سودجو براي نفع بيشتر، اغلب در تركيبات اين آمپول‌ها از فاضلاب استفاده كرده و در اختيار معتادان قرار مي‌دهند.
جهاني گفت: معمولا محل تزريق اين آمپول‌ها دچار عفونت شده و بيماري‌هايي مانند ايدز و هپاتيت را ايجاد مي‌كند.
وي افزود:همچنين استفاده از اين آمپول‌ها باعث ايجاد شوك‌هاي حساسيت زا شده كه در بسياري از موارد منجر به مرگ بيمار مي‌شود.
جهاني ،ايجاد سندرم كوشينگ ( (CUSHINGرا كه سبب قطع ترشحات غدد فوق كليوي مي‌شود،از ديگر عوارض مصرف اين آمپول‌ها ذكر كرد و گفت : با مصرف اين آمپول‌ها فرد دچار اختلالات هورموني مي‌شود.
وي همچنين كوهاني شدن شكل ستون فقرات و تجمع مايع در شكم و صورت و در نتيجه ايجاد خطوط كمرنگ در ناحيه‌هاي مذكور و گرد شدن شكل صورت را نيز از ديگر عوارض استفاده از اين آمپول‌ها دانست.
جهاني همچنين به دانه مخدر “آركا” اشاره كرد و از آن به عنوان چهارمين ماده پرمصرف جهان بعد از تنباكو ، الكل و كافئين ياد كرد.
او گفت: حداقل ۱۰درصد جمعيت جهان در كشورهاي آسياي جنوب شرقي از اين دانه استفاده مي‌كنند.
